معاونت پژوهش - چکیده تحقیق پایانی ( الگوی زن مسلمان در سیره حضرت زهراء(س))
شورای عالی حوزه علمیه قم
مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران
مدرسه علمیه حضرت فاطمه الزهرا (س)شهرستان اهواز
تحقيق پاياني سطح دو (كارشناسي)
عنوان موضوع:
الگوي زن مسلمان
در سيره حضرت فاطمه الزهراء(سلامالله عليها)
استاد راهنما :
سركار خانم بومي
استاد داور :
سركار خانم موسوي جزايري
پژوهشگر :
سعيده سعيدي
بهمن 92
تقديم به :
ياس كبود مدينه، بانويي كه براي پـدرش دختري
را در حد اعلا به اثبات رساند. براي فرز نــدانـــش
مادري را به كمال رساند و براي همسرش، همسري
شايسته و نمونه بود. همو كه با سينهي زخم خورده
جانش را در راه ولياش فدا كرد و در خون نشست
اما لـحـظهاي از يـاري ولـي از پـــاي ننـــــشسـت
تقديم به حضرت فاطمهزهرا(سلامالله عليها)
سپاس و تشكر:
استاد بزرگوارم خانم بومي، همسر دلسوز و مهربانم كه همراه واقعي من است، بستگان همسرم و تمامي دوستاني كه در اين راه مرا ياري نمودند.
اميد است كه شفاعت حضرت زهرا(سلامالله عليها) نصيب همهي آنان شود.
چکیده:
سيره به معناي روش و رفتار و حالت و حيات معني شده است. طبرسي، در مجمع البيان، سيره و راه را مانند هم دانسته و معناي آن را به حرکت چيزي در جهتي خاص گرفته است و «سيرتها الاولي » يعني بازگشت اژدها به حالت نخستين که همان عصاست. برابر اين بيان ، سيره به معناي حرکت يا رفتاري است که جهت خاص را پي مي¬گيرد .اين پژوهش با عنوان «الگوي زن مسلمان در سيرهي حضرت زهرا(سلامالله عليها) و با هدف شناخت و معرفي الگوهاي رفتاري حضرت جهت الگودهي به بانوان مسلمان و با اميد مورد عنايت واقع شدن اين گام كوچك در اين راه مقدس نوشته شد. همانگونه كه ميدانيم، هر چقدر جامعه به سوي رسيدن به چنين الگويي قدم بردارد و هرچه براي معرفي اين بانو به جامعه بيشتر كار شود و تحقيقات و كتب پيرامون آن نوشته شود، الگوگيري از فرهنگ فاطمي بيشتر شده و در نتيجه جامعهاي فاطمي خواهيم داشت، كه درسهاي زندگي را از مكتب فاطمه(سلامالله عليها) آموخته است. اين مكتب اساس شيعه را پايه نهاد و تا به امروز استمرار دارد. دامنه كار از حيث زماني و مكاني شامل همهي زنان مسلمان است ولي از ديد وسيعتر تمام زنان جهان ميتوانند از زندگي حضرت بهره بگيرند. در اين پژوهش از منابع ارزندهي قرآن و سنت و نتيجه نگارش اساتيد و صاحبنظران بزرگ از جمله محمد دشتيري شهري، ابراهيم اميني و …. استفاده شده و روش كار به گونهاي است كه به سيرهي حضرت در قالب بيان نكات و جنبههاي رفتاري ايشان در مراحل مختلف زندگي پرداخته شده است و هدف تطبيق زندگي يك فرد مسلمان اعم از زن و مرد با زندگي يك انسان والا براي رسيدن به هدف خلقت يعني كمال است. در واقع آنچه به عنوان مسئله اصلي مورد بحث قرار ميگيرد، بررسي و شناسايي الگوهاي رفتاري حضرت فاطمه(سلامالله عليها) است. و هدف از تحقيق در اين موضوع معرفي شخصيت ايشان از طريق بيان الگوهاي رفتاري در سه زمان و سه نقش دختري، همسري، مادري براي رسيدن به يك زندگي سعادتمند و فاطمي است.
كليد واژه: سيره، مسلمان، الگو
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه 1
فصل اول
كليات و مفاهيم
گفتار اول: كليات تحقيق 3
تعريف و تبيين موضوع 3
اهداف و ضرورت تحقيق 3
فوايد و اهداف تحقيق 4
پيشينه و سابقه پژوهش 4
طرح مسئله و پرسش تحقيق 5
روش تحقيق 6
ساختار تحقيق 6
مشكلات و موانع تحقيق 7
گفتار دوم
مفهوم شناسي
معناي سيره 9
جايگاه الگو از لحاظ روانشناسي 9
هويت و حقيقت زن مسلمان 11
فصل دوم
جايگاه حضرت زهرا(سلام الله عيلها) به عنوان دختر
1-دوران كودكي 16
2-1- فاطمه در رحم مادر 16
2-2- اوضاع سياسي اجتماعي مسلمانان 17
2-3- فاطمه در شعب ابيطالب 18
2-4-روابط عاطفي پيامبر و حضرت زهرا(سلامالله عليها) 19
2-4-1- گواهي عايشه 19
2-4- 2- شدت نزديكي فاطمه به پيامبر 20
2-4-3- بوسيدن فاطمه توسط پيامبر 20
2-4-4- محبوبيت فاطمه نزد پيامبر 21
2-5- فاطمه و دلسوزي براي پدر 22
2-5-1-دفاع از شخصيت پدر 22
2-5-2- صحنهاي دلخراش در كنار كعبه 22
2-5-3- آزار پدر در برابر ديدگان دختر 23
2-6- فاطمه در عزاي مادر 24
2-7- كرامت فاطمه در نزد پدر 25
2-7-1- پيامبر و اجازه ايشان از فاطمه براي ورود به خانهاش 25
2-7-2- پيامبر و بشارتي به فاطمه 26
2-7-3- پيامبر و مژده شيرين كامي به فاطمه 26
2-7-4- رازداري دختر براي پدر 27
2-7-5- راز گفتن حضرت رسول(صلّيالله عليه و اله و سلم) به دخترش فاطمه 27
2-8- شباهت فاطمه به پدرش و نوع رفتار پيامبر با او 28
2-9- فاطمه و جدايي از پدر 29
2-9-1- فاطمه در سوگ پدر 30
2-9- 2- حال فاطمه به هنگام وفات پدر 30
2-9-3- فاطمه در لحظه جدايي پدر 31
نتیجه 32
فصل سوم
جايگاه حضرت زهرا (سلامالله عليها) به عنوان همسر
3-1- ازدواج آسمانی 34
3-1-2- خواستگاری بانوی بانوان 35
3-1-3-خطبه عقد ازدواج 37
3-1-4- جهیزیه بانوی بانوان 37
3-1-5- مهریه بانوی بانوان 39
3-1-6-ولیمه عروسی 40
3-1-7- شب زفاف 41
3-2- خانه و اثاث خانهي بانو 43
3-2-1- اجاره خانه 43
3-2-2- داستان گردنبند 44
3-2-3- داستان پرده 44
3-3- پدر و معيار ازدواج 45
3-4- راهنمايي پيامبر براي تقسيم كارها 46
3-4-1- همكاري زن و شوهر 46
3-4-2- فاطمه و تقسيم كار در خانه 47
3-5-خانهداري حضرت زهرا(سلام الله عليها) 48
3-5-1- تدبير حضرت زهرا(سلامالله عليها) در پذيرايي از مهمان 48
3-5-2- سازش با مشكلات مالي 49
3-5-3- نظم فاطمه در خانه 49
3-5-4- شيريني زندگي 51
3-5-5- سختيهاي زندگي 52
3-5-6- تلخي زندگي 53
3-5-7- درخواست خدمتكار از پيامبر 53
3-6- علي(عليهالسلام) و مدح حضرت زهرا(سلامالله عليها) 54
3-6- 1- بهترين همسر 54
3-6-2- منزلت حضرت زهرا (سلامالله عليها) به عنوان همسر 55
نتيجه 56
فصل چهارم
جايگاه حضرت زهرا(سلامالله عليها) به عنوان مادر
4- 1- حوادثي از دوران بارداري 58
4-1-1- دوران بارداري 58
4-1-2-وضع حمل 59
4-1-3- معجزهاي از دوران بارداري 60
4-2- حقوق نوزاد 61
4-2-1- نامگذاري پيش از ولادت 61
4-2-2- اذان و اقامه گفتن در گوش نوزاد 61
4-2-3-كام برداشتن 62
4-2-4-عقيقه كردن و اعتقاد به عقيقه 62
4-2-5- تراشيدن سر 62
4-3- نيازهاي كودك 63
4-3-1-نيازهاي تربيتي 63
4-3-1-1- پرورش و تربيت فرزند 63
4-3-1-2- نوع دوستي حضرت 63
4-3-2- نياز به آموزش 65
4-3-2-1- شعرهاي سودمند 65
4-3-2-2- نقش شعر در تعليم و تربيت كودك 65
4-3-2-3- شعرخواني حضرت براي فرزندانش 66
4-3-3- نياز به بازي 67
4-3-3-1- بازي و تحرك 67
4- 3-3- 2-نقش بازي در رشد 68
4- 3-3-3- ارزش جسماني بازي و تحرك 69
4-3- 3-4- ارزش درماني 69
4-3- 3-5- ارزش تربيتي 69
4-3-3-6-ارزش اجتماعي و آموزشي 69
4-3- 3-7- ارزش اخلاقي(معنوي) 70
4-3-3- 8- سن بازي 70
4-3-3- 9-بازي والدين با كودك 71
4-3- 4-تحليل روان شناختي بازي 72
الف) نظريه نيروي اضافي 72
ب) نظريه تنشزدايي (رفع خستگي و تجديد نيرو) 73
پ)نظريه تجديد تكاملي 73
ت)نظريه پيش تمرين 73
4-3-5- نيازهاي عاطفي 74
4-3-5-1- داستان محبتآميز فاطمه(سلامالله عليها) 76
4-3-5-2- داستان شفقت و دلسوزي فاطمه 77
4-3-5-3-بوسيدن فرزند 78
4-3-5-4-نذر فاطمه و علي براي شفاي فرزندان 78
4-3-5-5- فاطمه در بستر مرگ به ياد بچههايش 80
4-3-6- بهترين مادر و پدر 82
نتيجه فصل 82
پيشنهاد 83
نتيجه 84
منابع و مآخذ 86
مقدمه
انسان به دليل كمالخواهي اهداف و آرزوهايي را در سر ميپروراند. زماني كه با الگوهايي روبرو ميشود و كمال مطلوب خويش را در آنها مييابد از نظر عاطفي نوعي قرابت و هماهنگي بين خود و الگو ميبيند. و از سوي ديگر، احساس نياز به آن كمال مطلوب، سراسر وجود الگوپذير را ميگيرد. اين دو عامل باعث ميشود كه الگوپذير به دنبال الگو برود.
از جمله كساني كه ميتواند الگوي جامع و كاملي براي تمام افراد و مخصوص خانمها در تمامي اعصار باشد. ريحانهي نبي حضرت زهرا(سلامالله عليها) ميباشد. بانويي كه از آموزگاري چون پيامبر و مادري چون خديجه درس آموخته و همهي ابعاد زندگي او براي زن مسلمان امروز الگو است. فاطمه(سلامالله عليها) در بلنداي قلهي عفاف، تقوي، پاكدامني، حجب، حيا، متانت و وقار قرار داشت. هرگز هواي نفس بر او چيره نشد بلكه هالهاي از پاكدامني و پارسايي و تقوي و طهارت او را احاطه كرده بود، زندگي حضرت علي(عليهالسلام) و فاطمه(سلامالله عليها) بهترين شيوه و تجربه براي ساختن نسلي پاك و سعادتمند است. زهرا(سلامالله عليها) زني عابده و مقدسه است ولي، چون راهبان كه ترك دنيا و زندگي گويند و در گوشه محرابي خود را وقف و متوقف كنند بلكه وارد جامعه ميشود، به اهتمام در امور اجتماعي ميپردازد و سعي در رفع مشكلات مردم دارد. زهراي مرضيه نه تنها در اجتماع كه در سياست نيز الگوي تمام زنان عالم است. از مهمترين تلاشهاي او دفاع از مقام ولايت حضرت علي(عليهالسلام) است. در اين تحقيق برآنيم كه مختصري به بررسي زندگي حضرت بپردازيم.
فصل اول
كليات و مفاهيم
گفتار اول: كليات تحقيق
تعريف و تبيين موضوع
موضوع تحقيق پيرامون ارائه الگويي مناسب براي زنان است؛ الگويي كه در نقش دختري و هم در نقش مادري و هم در نقش همسري موفق باشد و هم خود انساني والامقام و با كرامت باشد و چه كسي بهتر از بانويي كه در گفتار اول: كليات تحقيق
تعريف و تبيين موضوع
موضوع تحقيق پيرامون ارائه الگويي مناسب براي زنان است؛ الگويي كه در نقش دختري و هم در نقش مادري و هم در نقش همسري موفق باشد و هم خود انساني والامقام و با كرامت باشد و چه كسي بهتر از بانويي كه در خانه وحي رشد كرده و با نور وحي انسي عجيب گرفته، چه كسي بهتر از فاطمه(سلامالله عليها) او در نقشهايي كه براي حيات زنان پديد ميآيد روزگار گذرانده و در هر عرصهاي نشان داده كه زن چگونه بايد باشد. او نشان داده كه زن چگونه ميتواند در عين اينكه همسري موفق است مادري موفق باشد.
همانگونه كه قبل از اين در خانهي پدرياش با پدر و مادر رفتاري در خود تعيين داشته است. بدين جهت شايسته ديدم كه جهت الگودهي و درسگيري از ابعاد مختلف زندگي حضرت زهرا(سلامالله عليها) اين قديسهي عالم هستي، اين تحقيق را جمعآوري نمايم. براي مثال: در فصل اول حضرت زهرا(سلامالله عليها) چنان با پدر بزرگوار خود رابطهي عاطفي داشتند كه پيامبر هميشه او را در گردن مباركشان بوسه ميزد و وقتي به فصل دوم ميپردازيم ميتوانيم داستان تدبير حضرت زهرا در پذيرايي از مهمان را براي خوب خانهداري كردن او مثال آوريم و در فصل سوم ميتوانيم داستان انداختن تسبيه توسط حضرت زهرا را براي فرزندانش نمونه آوريم.
اهداف و ضرورت تحقيق
واقعيت امر اين است كه در جامعهي امروز، زن هويت اصلي خود را كه رسيدن به كمال معنويت است گم كرده و در زنجير مدگرايي و تجمل و آزادي و فمنيسم غوطهور است. حتي بسياري از زنان كه ادعاي دوستي اهل بيت(عليهمالسلام) و تدين را دارند نيز نتوانستهاند در مسير درست بين خود حضرت فاطمه(سلامالله عليها) رابطه ايجاد كنند و در جهت الگوگيري او را اسوهي خود قرار دهند. شايد يكي از دلايل اين موضوع عدم شناخت كامل زنها از زندگاني آن بانو و ارزش شدن ضد ارزشهاست، كه با آسيبشناسي اين موضوع پي ميبريم كه ريشهي همهي اين نابساماني فردي و اجتماعي از همين ناآگاهي سرچشمه ميگيرد. در اين تحقيق سعي شده با پرداختن به زندگاني حضرت زهرا(سلامالله عليها) در سه بعد گامي كوچك در تبيين و نشر و گسترش معارف و فرهنگ فاطمي برداشته باشيم.
فوايد و اهداف تحقيق
هدف از انتخاب اين موضوع همان گونه كه در مباحث قبلي به نوعي اشاره گرديد:
1)آشنايي با فرهنگ زندگي حضرت فاطمه زهرا(سلامالله عليها) و درسهايي از زندگي ايشان
2)معرفي بانوي نمونه اسلام جهت الگوگيري از ايشان
3)سبط و گسترش فرهنگي فاطمي در جوامع اسلامي و امت.
هدف ما شناساندن شخصيت اين بانوي بزرگ به زنان مسلمان است. و آگاهي دادن به نسل جوان امروز است. زيرا الگوهاي رفتاري حضرت فاطمه(سلامالله عليها) همه انسانها را به سعادت ميرساند. برخواسته از حقيقت و منتهي به سعادت است. قطعاً آشنايي صحيح نسبت به اين الگوي شايسته در مرحله اول فرد و در مراحل بالاتر جامعه را به سوي فردايي بهتر هدايت ميكند، حياتي مملو از پاكي، صداقت، معنويت، پاكي، فداكاري، جهاد، ايثار و عدالت و …
پيشينه و سابقه پژوهش
از قرن اول و دوم حول شخصيتهاي مذهبي كتابهاي زيادي نگاشته شده، پيرامون زندگاني حضرت زهرا(سلامالله عليها) و سيرهي ايشان نيز كتابهاي زيادي نوشته شده است. از جمله ميتوان به:
1) فاطمه من المهد الي اللحد، محمد كاظم قزويني.
2)غم خانهي فاطمه زهرا(سلامالله عليها) شيخ عباس قمي، پيرامون زندگاني حضرت زهرا (سلامالله عليها)
3) فاطمه الزهرا(سلامالله عليها) المرأه النموذه في الاسلام، ابراهيم اميني
4) سيري در سيرهي حضرت زهرا(سلام الله عليها) علي اكبر بابازاده
5)تحكيم خانواده محمد محمدي ري شهري در كتب تحكيم خانواده از نگاه قرآن و حديث آقاي ري شهري تنها آداب ازدواج و همسرداري حضرت زهرا آورده شده امّا بنده در پژوهش خود سعي كردم الگوي كاملي از حضرت زهرا(سلامالله عليها) ارائه دهم به همين خاطر از كتب مربوطه استفاده كرده و در حدود سه فصل الگوي يك دختر نمونه و يك همسر نمونه و يك مادر نمونه را از زندگي حضرت زهرا(سلامالله عليها) ارائه دادم.
طرح مسئله و پرسش تحقيق
سئوال اصلي
* حضرت زهرا(سلاماللهعليها) براي زن مسلمان چگونه الگويي است؟
سوالات فرعي
1- جايگاه حضرت زهرا(سلامالله عليها) به عنوان دختر چكونه است؟
2- جايگاه حضرت زهرا(سلامالله عليها) به عنوان همسر چگونه است؟
3- جايگاه حضرت زهرا(سلامالله عليها) به عنوان مادر چگونه است؟
روش تحقيق
روش تحقيق بر اساس دو محور نگرشها و راه كارها مورد بررسي قرار ميگيرد. بر اساس نوع ديد و هدف (نگرشها)، بر اساس اين محور روش تحقيق در جهت بررسي وضعيت رفتاري حضرت فاطمه(سلامالله عليها) است و طبق اين بررسي الگوهاي رفتاري زندگاني حضرت زهرا (سلامالله عليها) برداشت ميشود. در نتيجه تحقيق هم بنيادي است از اين رو كه در صدد معرفي شخصيت حضرت زهرا(سلامالله عليها) از طريق توصيف الگوهاي رفتاري اوست و كاربردي از اين حيث كه هم مسئله محور است يعني با هدف حل مشكلات زنان امروز و نسل جوان نوشته شده و هم توسعهاي است، يعني به قصد رسيدن به وضع بهتر براي زنان مسلمان در سايه الگوگيري از آن بانوي بزرگ گام برداشته است. بر اساس نوع فعاليت اجرايي در انجام تحقيق(راه كارها):
در اين محور، تحقيق با روش كتابخانهاي انجام شده، در اين روش منابعي چون كتب و مقالات پيرامون موضوع مورد تحقيق و منابع وحي و سنت و …. استفاده شده است
ساختار تحقيق
ساختار كلي تحقيق داراي چهار فصل است كه عبارتند از:
فصل اول:كليات و مفاهيم
فصل دوم: جايگاه حضرت زهرا(سلامالله عليها) به عنوان دختر
فصل سوم: جايگاه حضرت زهرا(سلامالله عليها) به عنوان همسر
فصل چهارم: جايگاه حضرت زهرا(سلامالله عليها)به عنوان مادر
مشكلات و موانع تحقيق
از جمله مشكلاتي كه در امر تحقيق با آن مواجه شدم، كمبود منابع غني و مناسب به خصوص كتابها و اثرات جديدي كه در اين رابطه باشد.كه نشأت گرفته از كمبود مركز پژوهشي و كتابخانههاي غني است. در ضمن كتابهاي غني كه ميشد براي تحقيق استفاده كرد عربي بودند و بايد براي استفاده از ترجمهي آنها استفاده نمايم.
همچنين پايين بودن سن فرزندم كه نياز به مراقبت و نگهداري دارد نوشتن تحقيق را كمي برايم مشكل كرد. كه به حول و قوه الهي و با كمك خداوند همهي امور سپري شد.
گفتار دوم
مفهوم شناسي
با توجه به موضوع تحقيق«الگوي زن مسلمان در سيرهي حضرت زهرا(سلامالله عليها) و واژگاني كه استفاده شده است بسيار است اما سيره به معاني ذيل بيان شدهاند.
معناي سيره
[سير ]: آنكه بسيار سير و سفر كند .
سِيرَه:
ج سِيَر [ سير ]: اسم است از ( سَارَ )، سُنّت ، روش ، هيأت ، مذهب ؛ « ِسيرَة الرجُلِ»: روش و كردار مرد، چگونگى رفتار او با مردم؛ «حَسَنُ السِّيرَة » خوش برخورد و نيكو روش با مردم، و در زبان متداول بر داستان و قصه اطلاق مى شود هم چنان كه گويند ( سِيرَة عَنْتَرة) يعنى داستان و تاريخ عَنْتره كه از شاعران و دلاوران عرب بوده است .
سيره ذاتيه:
خود زيستنامه، خود زندگي نامه، نگارش شرح زندگي شخصي بوسيله خود او، زيستنامه، بيوگرافي، تاريخچه زندگي، تذکره، زندگينامه
جايگاه الگو از لحاظ روانشناسي
گر چه بسياري از يادگيريهاي ما بر اثر برخورد مستقيم با محيط حاصل ميشود، شكل ديگري از يادگيري نيز وجود دارد كه به گونهاي غير مستقيم اتفاق ميافتد؛ به اين معنا كه گاهي صرف مشاهد رفتار همسالان، والدين يا آموزگار ممكن است خزانهي اطلاعات رفتاري مشاهدهگر را توسعه دهد و او را با گروه جديدي از رفتارها آشنا سازد.
آلبرت باندورا بر اين باور است كه اگر يادگيري ما فقط به شيوهي آزمايش و خطا و محصول فرآيند شرطي شدن عامل ميبود، كار بسيار دشوار و پر خطري پيش رو داشتيم؛ اما خوشبختانه بسياري از رفتارهاي پيچيدهي كودكان تقليد از الگوهاي شايستهاي است كه براي كودكان هنگام حل مشكل يا در مواجهه با جهان اطراف خود، نتايج موفقيت آميز داشتهاند.
قرآن كريم نيز يادگيري از راه تقليد را از راه حلهايي ميداند كه انسان از طريق آن، طرز برخورد مناسب و صحيح با محيط و همچنين روشهاي منطقي حل مشكل را ميآموزد و موفق به حل مشكلات خود ميشود. آنجا كه داستان قابيل و درماندگي وي در پنهانسازي جسد برادرش مطرح ميشود قرآن كريم ميفرمايد: « خداوند كلاغي برانگيخت كه زمين را ميكند تا به او بنمايد كه چگونه جسد برادر را زير خاك پنهان سازد.[قابيل] با خود گفت:اي واي بر من آيا من عاجزم از آنكه مانند اين كلاغ باشم و جسد برادر را زير خاك پنهان سازم….» همين كه قابيل پنهانسازي را از پرندهاي مشاهده كرد، خود نيز كه در مورد پيكر بيجان برادر درمانده بود، همان كار را كرد. مشاهدهي رفتار پرنده انگيزهاي را در او به وجود آورد كه از رفتار آن پرنده الگوبرداري كند و براي حل مشكل خود، همانند او عمل نمايد.
از آنجا كه انسان بسياري از رفتارهاي خود را از طريق يادگيري ياد ميگيرد، وجود يك الگوي شايسته و نيك، در يادگيري اهميت زيادي دارد. پيامبر اسلام (صلّيالله عليه و آله وسلم) و جانشينان معصوم او (عليهمالسلام) براي پيروان و دوستداران خود الگويي شايستهاند. قرآن كريم نيز با توجه به نقش اين روش در يادگيري و در انتخاب رفتارها ما را به پيروي از پيامبر(صلّيالله عليه و آله و سلم) و فراگيري از او فرا ميخواند كه « به راستي رسول خدا براي شما الگوي رفتاري شايستهاي است.« در جاي ديگر به الگوگيري از حضرت ابراهيم(عليهالسلام) و پيروان وفادار او سفارش ميكند كه با وجود شرايط سخت حاكم بر محيط راه خدا پوييدند و در اين راه ثابت قدم ماندند. از اين آيه چنين برداشت ميشود كه الگوگيري لزوماً به معناي سازگاري با محيط و گام زدن كوركورانه در راهي كه عموم مردم ميروند نيست، بلكه چه بسا تقليد به معناي الگوگيري از جنبهي سنتشكني و رفتار آگاهانه بر اساس ايمان و عقيدهي صحيح باشد. به عنوان نمونه قرآن كريم ميفرمايد: « شما ميتوانيد از ابراهيم و پيروان او الگو بگيريد كه در مقابل بتپرستان ايستادند و به پرستش بتها تن ندادند.»
تكيه اين ايه بر اين است كه انسان به دنبال درك حقانيت راه، با اعتماد به نفس و توكل بر خدا ميتواند برخلاف جريان آداب و رسوم باطل ملي و قومي و اجتماعي گام بردارد. نمونه اين روش نيز وجود همين الگوهاي شايسته در طول تاريخ بشر است.
هويت و حقيقت زن مسلمان
انسان چه مرد و چه زن كه داراي هويتي واجد، و جوهري همسان هستند، و در پيمودن راه كمال و ظهور آثار انسانيت و رسيدن به درجات و مقامات معنويه هيچ فرقي با هم ندارند، اگر با ميل باطني و كشش فطري، و كمكگيري از عقل و نبوت و امامت و معلمان دلسوز، و مربيان واجد شرايط به قبول ربوبيت حق تن دهند،و مالكيت و تدبير و هدايت حضرت حق را در تمام جهات زندگي بپذيرند، از افتادن در لجنزار بندگي طاغوت و هواي نفس و دچار شدن به فرهنگها و مدرسههاي شيطاني در امان ميمانند، و از بركت مملوك بودن نسبت به مالك واقعي، به مقامات عاليه ملكوتيه و عريشه خواهند رسيد.
مرد و زن در خلقت ظاهري و باطني خود تجلّي رحمانيت و رحيميت و ربوبيت حضرت حقند، اين واقعيت است كه از صريح آيات كتاب الهي استفاده ميشود و جاي انكار و ايراد، و شك و ترديد ندارد. زن انسان است، زن داراي استعداد و قواي معنويست، زن در منطق وحي هويت و جوهري يكسان با مرد دارد.
زن رحمت الهي است، زن جلوه ربوبيت حق است. تحقير او، حمله به او، پايمان كردن حقوق او، سرپيچي از حفظ برنامههاي به حق او، ضعيف شمردن او در دايره انسانيت، بيمورد طلاق دادن او، فرق گذاشتن بين او و پسر، همه و همه آثار شوم مدعيان مالكيت بر بشر، و فرعونهاي تاريخ، و فرهنگهاي سلطهگر و ستم پيشه و ظالم و بيدادگر است.
زن اگر قدر خود را بشناسد، و موقعيت انساني خويش را حفظ كند، و از تعاليم عاميه اسلام براي رشد و تربيت خود بهره بگيرد در حد توان خويش، مريمي پاك، و خديجهاي با كرامت، و زينبي شايسته، و مقامي در خور حريم حضرت حق خواهد شد. و گرنه مانند مرداني كه راه ناسپاسي سپردند، و به نعمتهاي حق كافر شدند، و سر از هدايت پروردگار پيچيدند دچار خزي دنيا و آخرت و لعنت ابد حق خواهند شد.
زماني كه اسماء بنت عميس همراه شوهر بزرگوارش جعفر بن ابيطالب از مهاجرت حبشه كه هجرتي الهي و محض حفظ دين بود بازگشت، به ديدار زنان پيامبر آمد و به آنان گفت:( آيا در قرآن در رابطه با ما زنان چيزي هست؟ گفتند: نه! به محضر رسول الهي شناخت و عرضه داشت يا رسول الله زنان در نااميدي و خسارتند پيامبر فرمود:( از چه نظر به عرضه داشت چنان كه از مردان ذكر خير شده از زنان نشده، خداوند مهربان اين آيه را نازل فرمود و آيه 35 سوره احزاب را قرائت فرمود در صريح اين آيه شريفه هست كه زنان نيز مانند مردان ميتوانند به ده مقام عالي ملكوتي و معنوي برسند و از اين طريق مغفرت حق و اجر عظيم آخرتي كسب كنند، مقامات عبارت است از :
1- مقام اسلام
2- مقام ايمان
3- مقام طاعت و فرمانبرداري
4- مقام صدق
5- مقام صبر و پايداري در برابر تمام حوادث
6- مقام فروتني و خوف از عظمت و عقاب حق
7- مقام كرم وجود كه ثمرهي آن صدقه است
8- مقام روزه و صوم
9- مقام ضبط نفس و مالكيت بر شهوات
10- مقام ياد و ذكر حق
در هر صورت زن بنا بر منطق وحي ميتواند به اعلا درجات و مقامات معنويه برسد و مريم گونه شود، و در صورت بيتوجهي به آئين حق و شخصيت انساني خود راه به اسفل دركات برده و از بهائم پستتر ميگردد، دو مرحلهاي كه براي تمام مردان مقرر است.
و زن مسلمان يعني زني كه خود را در دامنهي قلهاي ميداند كه در اوج آن فاطمهي زهرا(سلامالله عليها) بزرگترين زن تاريخ بشر- قرار دارد؛ آنچه كه در اسلام براي زن عرضه ميشود؛ چيزي است كه هيچ انسان انديشمند و با انصافي نميتواند منكر شود «كه اين براي زن خوب است.»
اسلام زن را به عفت، به عصمت، به حجاب، به عدم اختلاط و آميزش بيحد و مرز ميان زن و مرد، به حفظ كرامت انساني، به آرايش نكردن در مقابل مرد بيگانه براي آن كه چشم او لذت نبرد دعوت ميكند اين بد است؟ اين كرامت زن مسلمان است. اين كرامت زن است. زن مسلمان زني است كه هم دين خود را ، حجاب خود را، زنانگي خود را، ظرافتها و رقّتها و لطافتهاي خود را حفظ ميكند؛ هم از حق خود دفاع ميكند؛ هم در ميدان معنويت و علم و تحقيق و تقّرب به خدا پيشروي ميكند و شخصيتهاي برجستهاي را نشان ميدهد و هم در ميدان سياسي حضور دارد. اين ميشود الگويي براي زنان.